1 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve mart ayında tüm dünyanın sağlığını tehdit eden pandemiye dönüşen COVID-19 virüs salgını, 6 Mayıs 2020 tarihinde dünya genelinde 3 milyon 660 bin vakaya ulaşırken, 256 bin 894 kişi hayatını kaybetti. Küresel ekonomiyi şok edici biçimde sarsan ve tüm sektörlerde tedarik zincirlerini, üretimi, arz ve talebi bir anda aşağı çeken salgında, hazır giyim üreticisi tekstil ve hazır giyim sektörü de uzun yıllardır görmediği en büyük düşüşü yaşıyor. “COVID-19 Pandemisinde Şirketler Ne Yapacak?” yazı dizimizde, dünyanın en önemli hazır giyim ve tekstil üreticisi ülkelere bakmaya devam ediyoruz.

BANGLADEŞ

Son yıllarda Bangladeş, dünyanın en önemli tekstil ve hazır giyim üreticilerinden biri olarak gösteriliyor. Başlarda düşük işgücü maliyeti ve geniş işgücüyle özellikle pantolon ve gömlekte Asya’nın cazip üretim merkezlerinden biri olarak görülen Bangladeş, son yıllarda İleri teknolojiye yaptığı yatırımlarla kalite çıtasını yükseltti ve küresel markaların üretim üssü haline geldi. Tedarik zincirlerinde şeffaflık ve koordinasyon sağlayarak küresel markaların katma değerli ürünlerinin toplu siparişini alarak büyüyen Bangladeş tekstil endüstrisi bugün 40 milyar dolarlık bir ihracat rakamına sahip.

Toplam ihracatının yüzde 80’ini bu sektörden elde eden Bangladeş’de COVID-19 salgını ile birlikte, 2 milyar dolardan fazla siparişin iptal edildiği ve yaklaşık 4 milyon işçi için endişeli bir süreç yaşandığı gelen bilgiler arasında. 6 Mayıs itibariyle 10 bin 929 vaka ve 183 ölüm raporun edildiği ülkede, Bangladeş Giyim İmalatçıları ve İhracatçıları Birliği (BGMEA) verilerine göre Nisan ayının ilk 15 gününde geçen yılın aynı dönemine göre tekstil ihracatı yüzde 83,74 oranında düştü. Hükümet tekstil çalışanlarına çeşitli yardımlar devreye almış durumda. Fakat, bu yardımların eşit biçimde tüm üreticilere yansıtılmadığı yönünde eleştiriler var. Bu da özellikle BGMEA üyesi olmayan küçük işletmelerin katıldığı protesto ve oturma eylemleri ile dile getiriliyor. Şu aralar fabrikaları tekrar çalışır hale getirmeye çalışan Bangladeş’de en büyük sorunlardan birisi mevcut çalışma düzeninde sosyal mesafenin korunmasının zorluğu olarak dile getiriliyor.

VİETNAM

Asya’nın bir diğer önemli tekstil üreticisi ülkesi Vietnam, geçen yıl yaklaşık 39 milyar dolarlık ihracat ile ülkenin GSYİH'sının yüzde 16’sını karşılıyor.  Ülke ekonomisinin önemli ayağını oluşturan tekstil ve hazır giyim endüstrisinde irili ufaklı 6 bin firmada 2,7 milyondan fazla insan istihdam ediliyor.  Gücünü düşük işçilik maliyeti, kalifiye eleman, üretimde modernizasyon ve uzmanlaşmadan alan tekstil endüstrisi, katma değere odaklanan endüstri desteği ile küresel pazarda rekabet gücünü artırmaya ve tedarik zincirini geliştirmeye odaklanıyor.

1 Nisan'da Covid-19'u ülke çapında bir salgın olarak kabul eden Vietnam, temel malları üreten fabrikalar, işletmeler ve hizmet kuruluşlarına sıkı sağlık kurallarına uymak kaydı ile izin verdi. Vietnam Tekstil ve Konfeksiyon Birliği (VITAS) Covid-19'un tekstil endüstrisi üzerindeki etkisini değerlendirdiği kriz sırasında sektörü desteklemek için önerilen çözümler içeren bir teklif sundu. İşletmelerin, Nisan ve mayıs aylarına kadar daha önce verilmiş sipariş operasyonlarını sürdürmesini öngören teklifte, daha çok Çin’in toparlanmaması durumunda hammadde arzı sıkıntısı nedeniyle oluşacak riske dikkat çekildi. Fakat salgın yayıldıkça asıl sıkıntıyı sipariş aldığı pazarlarda yaşadı. Vietnam'ın tekstil ve hazır giyim endüstrisi siparişlerinin çoğunu gelişmiş ülkelerden alıyor.  Toplam ihracatının yüzde 50’sini ABD, yüzde 12’sini ise AB ülkelerine yapan Vietnam, bu ülkelerde salgının hızla yayılmasıyla büyük bir şok yaşadı. Büyük markaların kimisi siparişlerini ya tamamen iptal etti ya da haziran ayına erteledi. Buna hazırlıksız yakalanan işletmeler, istihdamı azaltma, üretimi kısma yoluna gitti. Hükümetten mali ve ticari kararlar almasını talep eden işletmeler, destekler devreye girmezse özellikle KOBİ’lerde iflasların başlayacağına dikkat çekti. Vietnam hükümeti, COVID-19 salgınının ekonomik etkisini azaltmak için işletmelere yönelik 1,16 milyar dolarlık bir teşvik paketini devreye sokarken, salgından doğrudan etkilenen insanları desteklemek için de 2,66 milyar dolarlık bir sosyal güvenlik paketi açıkladı. Bir tahmine göre salgının haziran sonuna kadar devam etmesi durumunda Vietnam, tekstil ve hazır giyim endüstrisinde zarar 12 trilyon VND üzerine çıkacak. (1 Dolar: 23.490 VND)

İTALYA

Dünyanın en önemli moda merkezlerinden olan ve küresel markaları ile 100 milyar doların üzerinde ciroya sahip moda endüstrisine sahip olan İtalya aynı zamanda iyi de bir de tekstil üreticisi. Özellikle pamuk, keten, ipek ve yün gibi doğal elyafların yanı sıra sentetik elyaflar ve yüksek kaliteli kumaş ve deri üretimi konusunda iddialı olan İtalya’da tekstil endüstrisi 36,57 milyar dolarlık ihracat değerine sahip. Yenilikçi teknolojiler, Ar-Ge, otomasyon yatırımları ile yerel değerleri başarılı bir biçimde buluşturan İtalyan tekstil endüstrisi güçlü bir üretim yapısına sahip. Uygulama alanlarını “fayda” ekseninde genişletmeye odaklanan yenilikçi ürünlerde, tasarımın yanı sıra kumaş ve ipliklerin teknik performansına odaklanan İtalya, lüks moda için de önemli bir üretim merkezi.  Kering’in tedarikçilerinin yaklaşık yüzde 88'i ve Prada’nın sahip olduğu üreticilerin çoğu İtalya’da bulunuyor. LVMH'nin 30 üretim tesisinin olduğu İtalya’da üretiminin yüzde 90'ını yapan Only The Brave bünyesinde Viktor&Rolf, Margiela ve Marni gibi modaevlerini bulunduruyor. Tekstil, giyim ve deri sektörlerinde toplam 311 bin 697 çalışanı olan 55 bin 491 irili ufaklı işletmelerin bulunduğu İtalya, COVID-19 salgınından en fazla etkilenen ülkelerden biri oldu.

6 Mayıs 2020 tarihinde 213 bin vaka ve 29 bin 315 ölüm rapor edilen İtalya’da hükümet bir yandan salgını kontrol altına almaya çalışırken, bir yandan da İtalyan ekonomisinin can damarı olan sektör için çeşitli önlemler almaya çalışıyor. Başlangıçta İtalyanlar için önemli bir pazar olan Çin'deki tüketimin düşüşünden endişe eden lüks markalar, bir süre sonra asıl sıkıntıyı tedarik zincirlerinde yaşamaya başladı. Bazı üreticiler düşük kapasitede çalışırken diğerleri geçici olarak operasyonları durdurmaya karar verdiler. İtalyan hükümeti 25 milyar Euro'luk bir ekonomik paketi onayladı, ancak toparlanma aşamasında daha fazla teşvik, finansman ve stratejik planlamaya ihtiyaç duyulacak gibi görünüyor. Çünkü, sektör, salgının yarattığı olumsuz etkinin 2021'in ortalarına kadar devam etmesini bekliyor.

AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ

Tekstil sektöründe dünya çapında rekabetçi bir üretici olan Amerika Birleşik Devletleri, tekstil hammaddesi, kumaş, iplik, giyim eşyası ve ev tekstilini içine alan geniş bir yelpazede ihracat yapıyor. 2019 yılında 27,14 milyar dolarlık tekstil ihracatı ile dünyanın sekizinci büyük ihracatçısı olan ABD’de, endüstriyel veya tıbbi amaçlı tekstilleri içine alan özel kumaşların yanı sıra koruyucu giysiler de önemli bir yer tutuyor. Ayrıca tekstil ve konfeksiyonda teknik olarak çok ileri olan birçok küresel markanın da yatırım yaptığı ABD, on yıl öncesine göre yaklaşık yüzde 20’lik bir artış yakalamış durumda.

ABD’de büyük boyutlu tekstil fabrikalarının sayısı her geçen gün artarken, hazır giyimde daha küçük ve orta boy işletmeler ağırlıkta. ABD tekstil fabrikaları iplik, kumaş ve teknik tekstil fabrikalarından oluşuyor ve birçoğu 100'den fazla çalışana sahip. Hazır giyim fabrikalarının ise yarısından fazlası 50'den daha az kişi istihdam ediyor. ABD giyim fabrikaları daha çok “niş pazarlara” odaklanıyor. Örneğin, tasarımcı tabanlı mikro ölçekteki fabrikalar bugünlerde New York ve Kaliforniya gibi moda merkezlerinde çok popüler. Bu fabrikalar genellikle prototip veya örnek kumaş çıkarmak gibi özelleştirilmiş hizmet sunuyor. Kumaş üreticileri ile hazır giyim üreticileri veya tasarımcılar arasında çok iyi kurgulanmış bir dikey entegrasyon var. Giderek daha fazla spor giyim markası teknoloji odaklı fonksiyonel kıyafetler geliştirmeye çalışıyor.

İlk vaka 22 Ocak 2020 tarihinde rapor edilmesine rağmen COVID-19 salgınını başta önemsemeyen ABD, virüsün ülkeye hızla yayılması neticesinde önlem ve destek paketlerini devreye sokmuş olsa da henüz hastalığı kontrol altına almış değil. 6 Mayıs 2020 itibariyle 1 milyon 204 bin pozitif vaka rapor eden ABD’de bugüne kadar 71 bin kişi hayatını kaybetmiş durumda. Bu sayının artmasında, yedi eyaletin ittifak yaparak ekonomik çarkın sağlıklı dönmesi için kapalı olması gereken işletmeleri açmasının etkili olduğu söyleniyor. Tedarik zincirlerinde ve finansal piyasalarında ciddi sorunlar yaşayan ABD ekonomisinin, 2020 yılında yüzde 2 ve 2021 yılında yüzde 1,7’lik bir düşüş yaşaması bekleniyor. ABD Çalışma Bakanlığı verilerine göre tarım-dışı ücretli istihdamda 701.000’lik düşüş yaşandı ve işsizlik oranı 2020 Mart ayında yüzde 4,4’e yükseldi. Diğer taraftan, salgının reel ekonomi üzerindeki etkisinin mart ayında sınırlı kaldığı, asıl etkisinin ikinci çeyrekte yaşanacağı tahmin ediliyor.

İSPANYA

“Hızlı Moda” denince ilk akla gelen ülkelerden olan İspanya, tekstilin yanı sıra özellikle tekstil makineleri imalatında dünyanın en büyük endüstrilerinden birine sahip. İplik, dokuma, giyim, boya ve terbiye işlemine yönelik her türlü makineyi üretiyorlar. İspanya tekstil endüstrisi 20,20 milyar dolarlık ihracat ile dünyanın 10’uncu büyük ihracatçısı konumunda. İspanya’nın Tekstil ticareti ve yaratımı da onu moda için birinci sınıf bir alan haline getirdi. Ve tekstil ve moda dünyasında yeni zirvelere ulaşmak için sürekli ilerlemektedir.

6 Mayıs 2020 tarihi itibariyle 239 bin 639 vaka sayısı raporlayan İspanya’da bugüne kadar 25 bin 613 kişi COVID-19 salgını nedeniyle hayatını kaybetti. Salgının yayılmasını müteakip 30 Mart’ta zorunlu olmayan üretimler büyük ölçüde kısılırken bundan tekstil ve hazır giyim sektörü de doğrudan etkilendi. Inditex, Mango, Pronovias gibi dev İspanyol markaları ve kimi kozmetik ve otomobil şirketleri, maske, solunum cihazı, dezenfektan, el dezenfektanı ve her türlü tıbbi ekipman üreterek salgınla mücadeleye önemli bir destek verdi. İspanyollar, salgının pik noktasını gördükten sonra Nisan ayının ikinci haftası evden çalışamayacak olan şirket ve fabrikalar için kontrollü bir biçimde çalışmanın önünü açtı.

KAMBOÇYA

Son yıllarda tekstil ve hazır giyim endüstrisi hızlı bir şekilde gelişen bir başka Güneydoğu Asya ülkesi olan Kamboçya, ucuz işgücü ve zengin doğal kaynaklarının avantajını iyi kullandı. ABD ve Avrupa gibi gelişmiş ülkelere ihracatı giderek artan Kamboçya, Avustralya, Yeni Zelanda ve Japonya gibi pazarların da etkin olmaya başladı. Ülkenin en büyük imalat sektörü olan tekstil, Kamboçya'nın GSYİH'sinin yaklaşık yüzde 40'ını karşılıyor ve yaklaşık 900 bin insana iş imkânı sağlıyor.

Tıpkı Vietnam gibi Kamboçya da Çin’le bu kadar yakın bir coğrafyada olmasına rağmen COVID-19 salgınına bağlı ölüm şu ana kadar rapor etmedi. Buna rağmen salgının yayılmaya başladığı mart ayında bağımsız medya kuruluşlarına düşen haberlerde ülkede 672 fabrikadan 15 bin 726 tekstil işçisinin zorunlu karantinaya alındığı duyurulmuştu.  

Bir Sonraki Yazı: “TÜRK TEKSTİL SEKTÖRÜ SALGINDAN NASIL ETKİLENDİ?